Handleiding in 4 stappen naar minder tegels in de tuin

Tegels uit de tuin weghalen is een goed idee. Uit onderzoek blijkt dat men vrolijk wordt van groen. In een groene omgeving ervaart u minder stress en is het makkelijker om te ontspannen. En een groene tuin is ook nog eens gezellig en fijner om naar te kijken. Daarnaast helpt een groene tuin mee om water beter weg te laten lopen, bijvoorbeeld bij stevige regenbuien. Ook heeft u minder snel last van hitte en maakt u ruimte voor bijen en vlinders.

Kortom, aan de slag! 
Wip die tegels, zorg dat de bodem weer luchtig en gezond wordt en zet uw tuin vol met planten. 


Tekst op de afbeelding: Tegel eruit, groen erin! Doet u mee met tegelwippen? Scan de QR-code. 


Tekst op afbeelding: 1. Kies de juiste plek. 2. Haal de tegels weg. 3. Vervang wit zand door tuinaarde. 4. Klaar om te planten! Maak uw tuin groener, kijk voor meer informatie en tips op ouder-amstel.nl/vergroenuwtuin.  

In deze 4 stappen heeft u overbodige tegels zo uit uw tuin. Maar hoe pak ik de klus eigenlijk aan?

Maar hoe pak ik de klus eigenlijk aan? 

Stap 1: Bepaal waar u de tegels weghaalt

Wellicht een open deur, maar denk goed na over de plek waar u de tegels weghaalt. U kunt bijvoorbeeld onderzoeken of er veel licht valt op de tegels die u wippen wilt of dat er juist vaak regen blijft liggen. Dat is weer belangrijk voor het soort planten dat u kiest. 

Hoeveel tegels kunt u weghalen? Goede vraag. Dat hangt natuurlijk af van hoe groot uw tuin is. Als vuistregel kunt u twee derde groen ten opzichte van een derde tegels aanhouden. Tegels zijn ook nodig voor uw terras, om op te lopen en wellicht een plek voor de fiets of container. 

Stap 2: Haal de tegels weg

Wrik de tegel eerst los met een spade of schep en wip hem er dan uit. De eerste tegel is meestal het moeilijkst, daarna is het zo gepiept. De tegels kunt u weer opnieuw gebruiken. Bijvoorbeeld voor het maken van een borderrand in de tuin of zelfs voor een insectenhotel. Wil u de tegels niet meer hebben? U kunt ze een aantal keer per jaar ook gratis laten ophalen door de Tegeltaxi. Of lever ze in tijdens openingstijden bij het milieudepot in Duivendrecht of Ouderkerk aan de Amstel. Of zet ze op Marktplaats. 

U kunt de gewipte tegels van 21 maart tot en met 31 oktober 2025 doorgeven via de website van het NK Tegelwippen. Gemeenten in heel Nederland gaan bij dat NK de strijd aan om zoveel mogelijk tegels te vervangen door groen.

Stap 3: Graaf het zand af en strooi tuinaarde 

Planten vinden straatzand niet fijn. Graaf daarom minimaal 30 centimeter zand af en vervang dit door tuinaarde. Gaat u een boom planten op een plek waar straatzand lag? Graaf dan een kuil waar de boomkluit ruim inpast, en meng het zand en de grond uit de kuil met compost (1 emmer compost op 4 emmers zand) om de kuil weer te vullen. Plant de boom niet te diep: de bovenkant van de kluit gelijk met het grondniveau. 

Wilt u het helemaal goed doen? Wij adviseren biologische tuinaarde op basis van kokosvezels of duurzaam geoogst veen. Zorg dat de bodem niet te stevig is aangestampt. Dan kan de bodem het water minder goed opnemen en weg laten zakken. Graaf de grond niet af na een zware regenbui. Door de natte grond gaan de kluitjes aan elkaar kleven waardoor er minder zuurstof bij de wortels komt. Wortels hebben zuurstof nodig om te kunnen groeien. 

Is de bodem van uw tuin gezond? Een gezonde bodem heeft een goede balans tussen schimmels en bacteriën. Daarnaast moet de bodem wemelen van de diertjes, zoals regenwormen, aaltjes, kevers, pissebedden en duizendpoten. Bodemdieren (zoals wormen) zorgen dat organisch materiaal, zoals blad en plantenafval, wordt afgebroken zodat de grond vruchtbaar wordt. En dat vinden uw plantjes natuurlijk alleen maar lekker.  

Stap 4: Klaar om te planten!

Nu bent u klaar om te planten! Wij adviseren om vaste planten neer te zetten die de bodem bedekken. Daartussen kunt u planten zetten die hoger groeien. Zitten er kale plekken tussen de planten, zaai dan eens wat bloemen. En plant bollen in het najaar voor een vroege bloei in het voorjaar. Kies bij voorkeur planten die zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gekweekt, die inheems zijn en nectar en stuifmeel maken.

Mocht u een boom kunnen planten, dan is dat geweldig. Bomen zorgen voor schaduw en verkoeling in de tuin, helpen tegen wateroverlast, zuiveren de lucht en bieden privacy. Van sommige bomen krijgen u of de dieren en insecten zelfs nog fruit, zaden of noten. En vogels schuilen en nestelen in bomen. Plant u een boom, dan komen de vogels vanzelf.

Vergeet niet: onder elke tegel schuilt 900 vierkante centimeter puur groen geluk. 
Dus, genieten maar van uw groene tuin!

Tip: Maak er vooral een leuke dag van met buurtgenoten. Zorg voor wat lekkers te eten en drinken. En dan gezellig met elkaar aan de slag. 

Kijk voor meer inspiratie en tips op de website steenbreek.nl/tuintips   

Ik heb… 
…geen tuin
…een kleine tuin 
…een balkon 
Wat kan ik dan doen?

Geen paniek! Dan kunt u nog steeds wat doen. U kunt bijvoorbeeld aan de slag met uw gevel of uw balkon.  

Ook uw (kleine) balkon kunt u vergroenen

Een (klein) balkon vergroenen, dwingt u om goed na te denken over de ruimte. Waar wilt u zitten? Maar ook: waar zet ik mijn planten neer. Gebruik uw ruimte slim. Op een balkon kunt u bijvoorbeeld werken met een verticale plantenmuur, een rek waarin u kleine potjes met kruiden of planten kwijt kunt of plantzakken met in elk vak een plantje. Let wel, kijk uit voor uitdroging. De planten zijn afhankelijk van u en u moet ze dus regelmatig water geven. 

Wat kan ik nog meer doen om te vergroenen?

1. Een groene haag of schutting 

Een haag om uw stuk tuin af te schermen, is goedkoper dan een schutting, gaat langer mee, trekt vogels en andere dieren aan en biedt bescherming tegen de hitte. Bovendien kunt u die zelf planten; november is een goede maand daarvoor. Als u liever een schutting hebt, kunt u de tuin nog steeds iets groener maken. Door er klimplanten tegenaan te zetten. Bijvoorbeeld klimop, wilde kamperfoelie of grootbloemige bosrank (Clematis). Maak dan ook een ‘egelpoortje’ met glad afgewerkte gaten van 15 bij 15 centimeter onder in de schutting. Egeltjes kunnen dan van tuin naar tuin scharrelen om daar de slakken op te eten.

2. Durf te experimenteren!

Niet alles hoeft perfect. Durf te experimenteren. Het voor- en najaar zijn de perfecte seizoenen om in de tuin aan de slag te gaan. In een tuincentrum kunt u goed terecht (om advies te vragen), maar tegenwoordig kunt u ook veel online bestellen. U kunt ook zelf planten zaaien of stekken. Erg leuk! U neemt een jonge tak van een plant zoals een vlinderstruik en laat die opnieuw wortelen. 

3. Gebruik uw gras en blad opnieuw 

Een inkopper: vergeet niet water te geven vlak na het planten en bij droge periodes.  
Gebruik liever geen chemische middelen voor schoonmaken of bestrijden. Voor alles is altijd een milieuvriendelijk alternatief. Door uw gazon slechts om de drie à vier weken te maaien krijgt u meer bloemrijke soorten erin zoals klaver en madeliefjes. Laat in de borders en plantvakken het liefst zoveel mogelijk organisch materiaal als blad liggen, dit is goed voor het bodemleven. U kunt zelfs uw gemaaide gras losjes rond de planten leggen om deze van voeding te voorzien. 

4. Potten staan leuk, maar zijn soms niet zo handig 

Als u planten in een pot zet buiten, staat dat leuk, maar het heeft ook nadelen. Planten in pot hebben beperkte ruimte om te groeien en ze zijn afhankelijk van u voor hun voeding en water. Ze kunnen niet zoals planten in de volle grond zelf in hun behoeften voorzien. Echter, mocht u een balkon hebben, dan kan het zijn dat dit de enige optie is. Let dan op dat de potten goede drainagegaten hebben om overtollig water af te voeren. Zonder deze gaten kunnen planten last krijgen van wortelrot door te veel water. 

Heeft u nog vragen? 

We kunnen ons voorstellen dat u nog wat vragen hebt. Logisch. Hieronder zetten we een aantal vragen en antwoorden op een rij. Staat uw vraag er niet tussen? E-mail dan naar duurzaamheid@ouder-amstel.nl.   

Wat is nu een goede tijd in het jaar om tegels te wippen? 

Voor de tegels zelf maakt het niet uit. Het gaat dan vooral om wanneer u gaat planten. We raden het voorjaar, maar vooral het najaar aan. Vaak rennen we in het voorjaar naar de bouw- of tuinmarkt om daar planten te halen en deze in de tuin te zetten. Het zonnetje schijnt en u wilt een nieuwe start maken in de tuin. Beter is het om te planten in het najaar. De grond is dan nog warm van de zomer, er is voldoende vocht en de plant richt zich meer op de wortels in plaats van op het blad en de bloem. Planten in het najaar geeft een goede start in het voorjaar

Hoeveel tegels moet ik wippen? 

Alle tegels die u kunt wippen, zijn mooi meegenomen en maken de tuin groener. Wilt u een beetje een richting, dan raden we u twee derde groen en een derde tegels aan. Dat levert een gezellige tuin op die verkoelend werkt in de zomer, water opneemt en ook dieren en insecten aantrekt. We snappen ook dat u tegels nodig hebt voor uw terras, om op te lopen en wellicht voor een plek voor de fiets of container. Hiervoor heeft u ongeveer 15 vierkante meter nodig. U kunt ruimte tussen de tegels laten voor een mooie, groene looproute. Of grastegels gebruiken.     

Waarom moet ik zand wegscheppen?

Onder sommige tegels komt gewone tuinaarde met een paar kronkelende wormen tevoorschijn, maar vaker zit er wit of geel zand onder tegels verstopt. Dit straatzand zorgt ervoor dat de tegels vlak en stabiel liggen. Dat is met een terras wel zo handig, maar planten halen hier geen voedingstoffen uit. 

Moet ik al het zand weghalen? 

Een beetje zand is geen probleem, maar als het te veel is, moet u het wel weghalen. Kijk dus eerst hoe diep die laag zand is. De meeste vaste planten en kleine heesters groeien in een laag aarde van 30 centimeter. Is de onderlaag kleiig dan kan het fijn zijn om het zand er doorheen te mengen zodat de grond losser wordt.

Hoe krijg ik een gezonde bodem voor mijn planten?

In een rijke, luchtige voedingsbodem groeien en bloeien uw planten goed. Hoe gezonder en sterker de planten zijn, hoe minder snel ze ziek worden. Zo voorkom u onnodig gebruik van bestrijdingsmiddelen. Maak de bodem gezond en vruchtbaar door er compost of organische mest door te scheppen. De bodem van uw tuin moet kunnen ‘ademen’ en daarvoor is een losse structuur nodig. Voordeel van een luchtige bodem is ook dat die meer water vasthoudt, zodat u minder vaak hoeft te sproeien.

U kunt dit testen door een handje grond uit uw tuin te pakken en dit op de grond te laten vallen. Valt het kruimelig uiteen dan heeft u een losse grond. Valt het uiteen in grotere kluiten dan bevat uw grond meer klei. Valt het resultaat tegen en is de grond niet erg los, dan helpt het om wat compost of tuinaardedoor de bovenlaag te scheppen. Tuiniert u op droge zandgrond, dan zorgt doormengen van compost ervoor dat de grond wat beter water vasthoudt voor de planten. Mulchen maakt de bodem ook gezond. Dat is het toevoegen van bijvoorbeeld blad tussen de planten of het maaisel van het gazon. Leg niet meer dan een laag van 5 centimeter gras neer. 

Tip: schep blad in een vuilniszak, maak daar gaatjes in voor lucht en laat de zak 1 à 2 jaar staan, dan heeft u prachtige bladcompost. Goedkoop en voedselrijk voor het bodemleven. 

Moet ik planten of zaaien? 

Wij adviseren om vaste planten neer te zetten die de bodem bedekken. Daartussen kunt u planten zetten die hoger groeien. Zitten er kale plekken tussen de planten, zaai dan eens wat bloemen. En plant bollen in het najaar voor een vroege bloei in het voorjaar. Kies bij voorkeur planten die zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gekweekt, die inheems zijn en nectar en stuifmeel hebben. Koop planten bij kwekers die duurzaam en die buiten zijn opgekweekt. Dit zijn sterke planten waarvan u zeker weet dat ze het ook in uw tuin goed doen.

Hoe voorkom ik wateroverlast in mijn tuin? 

U kunt vele maatregelen nemen om wateroverlast in uw tuin tegen te gaan. Hier enkele tips:

  • Meer groen: Planten en gras helpen het water te absorberen en verminderen de hoeveelheid water die naar het riool stroomt.
  • Waterdoorlatende verharding: Gebruik materialen zoals grind, schelpen, boomschors of grasbetontegels die het water doorlaten.
  • Regenton: Vang regenwater op in een regenton en gebruik dit voor het besproeien van uw tuin.
  • Tuinvijver: Een vijver kan dienen als opvang voor overtollig regenwater.
  • Infiltratiekratten: Deze kratten onder de grond slaan regenwater op en geven dit geleidelijk weer af.
  • Groen dak: Een groen dak houdt regenwater ook langer vast.
  • Hoogteverschillen: Lagergelegen delen in de tuin kunnen water opvangen en verminderen de kans op overstroming in uw woning.
  • Maak een wadi: Zoek de plek in de tuin waar het regenwater naartoe stroomt. Dat is vaak een lagergelegen stukje grond. Let wel op dat het regenwater van de woning wordt weggeleid, om vochtproblemen in de woning te voorkomen. Graaf daar een ondiepe greppel van 20 tot 50 centimeter diep. Maak een geultje of buis vanaf de regenpijp om het water naar de wadi te leiden.  Neem voor het aankleden van de wadi planten en struiken die tegen afwisselend droge en natte omstandigheden kunnen. Bijvoorbeeld gele lis, kattenstaart, leliegras of brunel. Ook struiken als een wilgje op stam, kogelbloem (Cephalanthus) of schijnels (Clethra) kunnen worden gebruikt.

Hoe vang ik regenwater op in mijn tuin? 

Wilt u het regenwater opvangen om later te gebruiken, ga dan aan de slag met een regenton. Regenwater is ideaal om uw planten mee te bewateren. Welke ton geschikt is voor u, hangt af van de grootte van uw tuin. Reken per 10 vierkante meter tuin ongeveer 0,7 m3 aan ruimte om het regenwater op te vangen. Let op, als een regenton vol is, stroomt ie over. Vaak zit er bij een ton al een vulautomaat met een overloopfunctie. Het overtollige water wordt dan via de regenpijp afgevoerd naar het riool. Maar u kunt via een slang of een goot het regenwater ook vanuit de ton naar een lagergelegen deel van de tuin, border of moestuin leiden.

Op welke plaats moet ik mijn planten neerzetten? 

We raden u eerst aan om voor vaste planten in plaats van éénjarige planten te kiezen. Vaste planten komen ieder voorjaar weer op waardoor u niet telkens nieuwe planten hoeft te kopen. Tuincentra en hoveniers geven u graag advies. In veel gevallen staat op het label van de plant waar u deze in uw tuin kunt neerzetten. In de zon, halfschaduw of in de schaduw. Halfschaduw wil zeggen: maar een deel van de dag volle zon. 

  • Makkelijke planten voor een tuin met veel zon:

Kattenkruid, zonnehoed, hemelsleutel, vrouwenmantel, herfstaster, vaste geranium, duizendknoop (Persicaria), rudbeckia, salie.

  • Makkelijke planten voor een tuin met halfschaduw:

Vrouwenmantel, maagdenpalm, vaste geranium, longkruid, zenegroen, herfstaster, dikkemanskruid, duizendknoop, zonnehoed, vetkruid, smeerwortel, goudaardbei.

  • Makkelijke planten voor een tuin met veel schaduw:

Varens, smeerwortel, mansoor, maagdenpalm, dikkemanskruid, goudaardbei, lieve­ vrouwebedstro, Kaukasische vergeet­me­nietje, schuimbloem, reuzedovenetel, herfstanemoon.

Wat kan ik gebruiken: potgrond, tuinaarde of compost?

Potgrond verwarren veel mensen met een bodemverbeteraar. Zoals de naam al aangeeft is het niet bedoeld voor in de tuin, maar voor potplanten. Er zit veengrond (turf) en voedingstof in potgrond voor een plant. Het afgraven van veengrond veroorzaakt veel CO2-uitstoot en tast het landschap aan. Gebruikt u potgrond voor uw planten in potten en bloembakken? Kies dan dus liever voor potgrond zonder veen, zoals potgrond op basis van kokos. 

Wilt u planten in uw tuin plaatsen? Gebruik dan compost als bodemverbeteraar. Die kunt u het beste door de bovenste grondlaag mengen. Dit stimuleert het bodemleven, waardoor de grond losser wordt en plantenwortels de voedingsstoffen beter kunnen opnemen. Ook over het gazon kunt u een dun laagje compost strooien. Voor planten die een extra oppepper nodig hebben, is compostwater heel geschikt. U maakt dit door gelijke delen compost en water te mengen.   

Tuinaarde is bedoeld voor direct gebruik in de tuin, biedt vele voedingsstoffen en is het beter geschikt voor grote tuinprojecten. Deze aarde is meestal zwaarder en bevat meer organisch materiaal. Dat helpt bij het voeden van planten over een langere periode. Tuinaarde is ideaal voor het verbeteren van de bodemstructuur in uw tuin en biedt een voedzame basis voor een breed scala aan planten.