Veelgestelde vragen

De gemeente Ouder-Amstel gaat op weg naar aardgasvrij. Hieronder vindt u de antwoorden op veelgestelde vragen over dit onderwerp. 

A. Op weg naar aardgasvrij
B. Samen met u naar aardgasvrij wonen
C. Planning
D. Hoe gaan we over op alternatieve aardgasvrije warmtenetten

A. Op weg naar aardgasvrij

1. Waarom moet Nederland aardgasvrij worden? 

Aardgas is een fossiele brandstof. Bij het verbranden van aardgas komt CO2 vrij. Sinds ongeveer 1850 stoten wij zoveel CO2 uit, dat de gemiddelde temperatuur op aarde op dit moment snel stijgt. Deze opwarming zorgt voor veranderingen in het klimaat.

Deze veranderingen hebben grote gevolgen voor mensen, dieren en planten overal ter wereld. Maar liefst 95 procent van de 7,7 miljoen huishoudens in Nederland gebruikt aardgas voor verwarming, warm water en om op te koken.

Al die woningen bij elkaar zorgen voor een flinke CO2-uitstoot: wel 13 procent van de totale Nederlandse uitstoot van broeikasgassen. Stoppen met het gebruik van aardgas zorgt dus voor een flinke afname van onze CO2-uitstoot. En hoe minder CO2 in de lucht, hoe beter dat is voor het klimaat.

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan moeten we CO2besparen. In het Parijs Klimaatakkoord zijn hierover afspraken gemaakt. Elk land onderzoekt hoe ze zo snel mogelijk CO2 kunnen besparen.

2. Welke sectoren stoten er naast de gebouwde omgeving broeikassen uit?

In 2019 werd 13% van de totale uitstoot van broeikasgassen in Nederland veroorzaakt door de gebouwde omgeving (woningen, scholen, bedrijven, buurthuizen, enz.). De andere sectoren die broeikasgassen uitstoten zijn de industrie (30%), elektriciteitsopwekking (23%), mobiliteit (19%) en landbouw (15%).
Bron: CBS.

3. Hoe groot is de opgave om van het aardgas af te gaan?

De energietransitie is een grote uitdaging waar we als heel Nederland voor staan. In het Klimaatakkoord is afgesproken om de uitstoot van CO2 in 2030 met 49% te minderen vergeleken met 1990. In 2050 moet de uitstoot met 95% afgenomen zijn. Voor de gebouwde omgeving betekent dit dat we voor 2050 volledig van het aardgas af moeten zijn. Binnen de gebouwde omgeving vallen ruim 7 miljoen huizen en 1 miljoen gebouwen.
In de gemeente gebruikten we in 2019 in Ouder-Amstel: 7.537.450 m3 gas 
Bron: VNG.

4. Wordt nieuwbouw aardgasvrij?

Ja, alle nieuwe woningen worden aardgasvrij gebouwd.

5. Worden er proeven gedaan met aardgasvrij wonen?

Ja, door het hele land worden proeftuinen georganiseerd om te leren hoe we van het aardgas gaan. Meer informatie over deze proefwijken zijn te vinden op: aardgasvrijewijken.nl 

B. Samen met u naar aardgasvrij wonen

1. Kunt u als inwoner gedwongen worden van het aardgas af te gaan?

Nee, de gemeente gaat u niet verplichten om over te stappen op een aardgasvrije oplossing. Uiteindelijk gaat iedereen in Nederland van het gas af. Het is niet de bedoeling dat mensen vanaf 2050 in de kou komen te zitten. Om dit te voorkomen wil de gemeente al vroeg beginnen en alle inwoners van de gemeente zo goed mogelijk helpen bij dit proces. Het Rijk kan later (richting 2050) wel via wetgeving verplichtingen op leggen. Hier zijn nu nog geen plannen voor.

2. Hoeveel invloed heeft u als inwoner op de keuze voor een nieuwe warmteoplossing?

De gemeente is als regisseur verantwoordelijk voor de overstap naar aardgasvrij wonen. De gemeente organiseert dit proces samen met verhuurders van huurwoningen, energieleveranciers, initiatieven uit de wijk, bewoners en andere partijen. Inwoners worden op die manier betrokken bij de mogelijke oplossingen voor hun wijk. Uiteindelijk mag iedere woningeigenaar zelf beslissen hoe en wanneer hij van het aardgas af gaat.

3. Hoe wordt u als inwoner betrokken in dit proces?

Bij het opstellen van de warmtevisie hebben we inwoners betrokken, onder andere via een digitale enquête, twee informatieavonden en een inloopbijeenkomst. Bij al deze momenten was er gelegenheid om vragen te stellen en reacties te geven. Deze informatie is meegenomen in de warmtevisie.

Deze visie laat zien voor welke wijken we welke kansrijke alternatieven voor aardgas zien. Er is nog geen keuze gemaakt welk alternatief in welke wijk komt. Dat gebeurt later in de wijkuitvoeringsplannen. Bewoners worden betrokken bij deze keuzes. Hierover gaan we per wijk/ buurt communiceren en in gesprek met bewoners, organisaties en bedrijven. Als voor buurten dezelfde maatregelen nuttig zijn, organiseren we per maatregel specifieke acties (denk aan inkoopacties, maar ook voorlichting enzovoorts) en gesprekken. 

4. Wat is er gedaan met de resultaten van het bewonersonderzoek? 

De resultaten van het bewonersonderzoek zijn voor de gemeente een bron van informatie. Het onderzoek is niet representatief, maar geeft wel een indruk van wat er leeft en speelt in de gemeente ten aanzien van aardgasvrij wonen. Het geeft de gemeente inzicht hoe bekend het thema is, of mensen al bezig zijn met het energiezuiniger maken van hun woning/gebouw en over welke onderwerpen vragen en zorgen zijn. 

5. Is er voldoende draagvlak onder de inwoners?

Dat is op dit moment nog niet bekend. Draagvlak onder inwoners is iets wat moet groeien. Daar is tijd voor nodig. Wel zien we dat er veel vragen zijn. De gemeente zet zich op dit moment vooral in om het onderwerp bekender te maken, het uitleggen waarom dit nodig is en het organiseren van activiteiten om inwoners te helpen. Bijvoorbeeld door het inzetten van energiecoaches en collectieve inkoop van isolatiematerialen, isolatieglas, zonnepanelen en warmtepompen in samenwerking met het Regionaal Energieloket. 

6. Is een burgerberaad onderdeel van het proces?  

Nee, een burgerberaad is op dit moment geen onderdeel van het participatieproces. Tijdens het maken van de wijkuitvoeringsplannen worden afspraken gemaakt met woningeigenaren, huurders en verhuurders om te bepalen hoe de wijk het beste van het aardgas kan. Op welke manier dat straks gebeurt, is nog niet bepaald.

7. Met wie werkt de gemeente samen? 

We werken samen met veel verschillende partijen: de omliggende gemeenten, woningbouwcorporaties, netbeheerders en bijvoorbeeld met het Regionale Energieloket. Met de regiogemeenten werken we aan de afstemming over grote bovenregionale warmtebronnen.

8. Hoe worden particuliere verhuurders betrokken?

Tijdens het maken van de wijkuitvoeringsplannen worden afspraken gemaakt met woningeigenaren, huurders en verhuurders om te bepalen hoe de wijk het beste van het aardgas kan.

9. Hoe worden VvE's betrokken?

Tijdens het maken van de wijkuitvoeringsplannen worden afspraken gemaakt met woningeigenaren dus ook met Verenigingen van eigenaars (V.v.E’s). Bekijk de informatiepagina voor VvE's van het Regionaal Energieloket.  

10. Hoe worden bedrijven betrokken?

Niet alleen huizen worden aardgasvrij, maar ook bedrijven en industrie. Grotere bedrijven (industrie, maar bijvoorbeeld ook de glastuinbouw) volgen daarbij een eigen route volgens het klimaatakkoord. Dat betekent dat we ook met bedrijven in gesprek gaan. Bedrijven die in de woonwijken liggen, worden als deel van die wijk betrokken. De bedrijventerreinen vormen hun eigen gebied en krijgen hun eigen aanpak in het vervolgtraject. 

11. Wat doet de gemeente verder aan duurzame energie?

Er lopen verschillende initiatieven in de gemeente. Zo kan gebruik worden gemaakt van de adviezen van het Regionaal Energieloket. Er worden webinars en groepsinkopen georganiseerd en we hebben energiecoaches beschikbaar die gratis helpen met tips en adviezen op het gebied van energiebesparing.

12. Wat kan ik nu al doen? 

Het belangrijkste is dat u zoveel mogelijk energie bespaart. Door goed te isoleren heeft u minder gas nodig voor het verwarmen van uw woning. Welk alternatief voor aardgas er in uw wijk ook komt, een beter geïsoleerde (en geventileerde) woning bespaart al snel geld en is ook comfortabeler en gezonder. 
Als huiseigenaar kunt u maatregelen nemen door uw dak, vloer en muren te isoleren, HR++(+) glas te plaatsen en zonnepanelen te installeren. Het Regionaal Energieloket Ouder-Amstel helpt u graag. Ook hebben zij diverse brochures met informatie. Ga hiervoor naar de website van het Regionaal Energieloket. 

Ook kunt u kleinere energiesparingsmaatregelen nemen zoals het plaatsen van tochtstrips of het aanbrengen van radiatorfolie en het vervangen van uw verlichting door LED lampen. Als u dat wilt kunnen onze energiecoaches u hierover gratis adviseren. Een energiecoach is een deskundige vrijwilliger die u helpt met tips en adviezen over energiebesparing. Dat gebeurt in een één-op-één gesprek aan huis. U kunt gratis en vrijblijvend een afspraak maken met één van onze energiecoaches via onze website.

13. Is het verstandig om nu al over te stappen op een alternatieve warmtebron?

Dit hangt af van uw situatie. Het is altijd goed om te onderzoeken of er alternatieven zijn voor uw woning en wanneer het beste moment daarvoor is. Zo kunt u nu nog de cv-ketel ‘gewoon’ vervangen, al dan niet door een hybride-cv ketel (een combinatie van een cv-ketel met een warmtepomp).

U kunt ook meteen de stap maken naar een volledig elektrische warmtepomp. Zoals al aangegeven, het hangt helemaal af van uw persoonlijke situatie. Slimme stappen zetten op het juiste moment zonder dat u daar later spijt van krijgt; het RegionaalEnergieloket.nl en MilieuCentraal.nl helpen u graag daarbij.

Besparen op gas kunt u sowieso door uw woning goed te isoleren en door elektrisch te koken (inductie).

14. Hoeveel gaat het kosten om op een alternatieve warmtebron over te stappen?

De kosten zijn sterk afhankelijk van uw situatie. Het maakt verschil of uw huis goed is geïsoleerd of niet. Ook maakt het uit welk alternatief voor verwarmen met aardgas in uw buurt beschikbaar komt. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat we stap voor stap van het aardgas af gaan. 

Het uitgangspunt is dat dit voor bewoners zoveel mogelijk woonlastenneutraal gebeurt. Dat betekent dat u als bewoner per maand niet meer gaat betalen voor de woonlasten dan dat u nu doet. Het is de bedoeling dat de investering in verduurzaming betaald kan worden uit de opbrengst van een lagere energierekening. Er worden steeds meer manieren ontwikkeld om het voor iedereen mogelijk te maken om zo’n investering te kunnen financieren. Bijvoorbeeld met een lening die niet aan een persoon gekoppeld is maar aan het gebouw. Meer over mogelijke financiering kunt u lezen op de website van het RegionaalEnergieloket.nl.

Meer informatie over de kosten en financiering van de overstap is te vinden op: 

15. Hoe wordt u als inwoner geholpen met het financieren van het aardgasvrij maken van hun woning?

Er zijn verschillende subsidies en financieringsmogelijkheden beschikbaar. Een overzicht van alle regelingen vindt u op de website van het Regionaal Energieloket, op www.RVO.nl of op Energiesubsidiewijzer.nl. 

C. Planning 

1. Wanneer is duidelijk welk alternatief in uw wijk wordt toegepast?

Het is nog niet bekend welke alternatieven voor aardgas in welke wijken toegepast gaan worden. Dat wordt de komende jaren via de wijkuitvoeringsplannen duidelijk. De keuze hangt onder andere af van de technische mogelijkheden in de buurt, de kosten en de wensen van de bewoners. Zodra dit mogelijk is communiceren we daarover met alle betrokkenen. 

2. Hoe wordt de wijkindeling gemaakt? 

Als basis wordt uitgegaan van de wijkindeling zoals het CBS (Centraal Bureau van de Statistiek) die gebruikt. Voor de wijkuitvoeringsplannen kijken we naar een logische indeling van gebieden. Dat hangt samen met verschillende factoren zoals de ouderdom, samenstelling en inrichting van een wijk of buurt. 

3. Is het al bekend welke wijken als eerste aan de beurt zijn?

Het is nog niet bekend welke wijken als eerste in aanmerking komen. De komende jaren wordt daar meer over bekend. Uiteraard proberen we daarbij aan te sluiten bij natuurlijke momenten zoals een reconstructie of herinrichting van een wijk. Daarover communiceren we met alle betrokkenen.

D. Hoe gaan we over op alternatieve aardgasvrije warmtenetten

1. Welke alternatieven voor aardgas zijn er voor mijn gemeente?

Er zijn verschillende alternatieven voor aardgas: 

Het uitgangspunt is dat het alternatief voor aardgas betrouwbaar is. Het is belangrijk dat woningen en gebouwen nog steeds goed, veilig en comfortabel verwarmd kunnen worden. Bij het zoeken naar een goed alternatief voor aardgas is de betrouwbaarheid van de alternatieven een belangrijk onderwerp. Op dit moment onderzoeken we mogelijke alternatieven. 

2. Wat betekent de isolatiewaarde van uw woning voor de warmteoplossing? 

De isolatiewaarde van uw woning heeft invloed op de toepasbaarheid van een warmteoplossing. Voor een warmtepomp of warmtenet met een lage temperatuur is het vereist dat uw woning heel erg goed geïsoleerd is. Warmtenetten met hogere temperaturen of duurzame gassen kunnen ook in woningen met een minder goede isolatie toegepast worden. In alle gevallen geldt dat een hogere isolatiewaarde van uw woning beter is. Daarmee bespaart u energie en dus ook direct op de kosten.

3. Welke warmtebronnen worden gebruikt voor warmtenetten? 

Er kunnen verschillende soorten warmtebronnen gebruikt worden voor warmtenetten. Voorbeelden zijn restwarmte uit de industrie, restwarmte uit datacenters, geothermie, warmte uit oppervlaktewater en warmte uit rioolwater.

4. Hoe worden warmtenetten betaalbaar gemaakt?

De kosten voor een warmtenet zijn van veel factoren afhankelijk. Enkele factoren die positief werken op de haalbaarheid en betaalbaarheid van warmtenetten zijn:

•    een groot aantal woningen en bedrijven dat aangesloten wordt;
•    een kleine afstand tot de warmtebron, waardoor er minder warmteverliezen is;
•    een lage kostprijs voor de productie van warmte, bijvoorbeeld door het gebruik van restwarmte van de industrie;

Het uitgangspunt is en blijft dat het alternatief voor aardgas betaalbaar/ woonlastenneutraal moet zijn. 

5. Is groengas een potentieel alternatief voor aardgas?

Duurzame gassen zijn potentiële vervangers van aardgas. Groengas is slechts zeer beperkt beschikbaar, waardoor het niet mogelijk is om alle huizen te verwarmen met groengas.

6. Is waterstof een potentiële vervanger voor aardgas?

Duurzame gassen zijn potentiële vervangers van aardgas. Waterstof is een duurzaam gas als dit duurzaam is geproduceerd. Een voordeel is dat de huidige aardgasleidingen mogelijk gebruikt kunnen worden voor het transporteren van waterstof. Een nadeel van waterstof is dat het geen grondstof is en het eerst geproduceerd moet worden.

Op dit moment is waterstof niet op grote schaal beschikbaar. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft aangegeven dat waterstof mogelijk pas vanaf 2040 op grotere schaal beschikbaar komt. In eerste instantie maakt vooral de industrie daar gebruikt van.

Het is nog onzeker of en zo ja, hoeveel waterstof er beschikbaar komt voor de verwarming van woningen en gebouwen. Dit zal niet voldoende zijn om het aardgas volledig te vervangen door waterstof. 

7. Wordt het bestaande gasnet gebruikt?

Groengas en waterstof kunnen theoretisch gebruik maken van het bestaande gasnet. Maar het is onwaarschijnlijk dat dit op grote schaal toegepast kan worden (zie eerdere antwoorden). Als er andere alternatieven gerealiseerd worden, zoals warmtepompen en warmtenetten, zal het gasnet niet meer gebruikt worden.

8. Is een warmtepomp een potentieel alternatief voor aardgas? 

Ja. Een systeem met een all-electric warmtepomp verbruikt geen aardgas maar elektriciteit. Zeker als die elektriciteit duurzaam wordt geproduceerd, helpt een warmtepomp mee om de CO2-uitstoot fors te verminderen. Ook met een hybride warmtepomp (die nog deels aardgas verbruikt), kan veel CO2 bespaard worden. Een ander voordeel van een warmtepomp is dat de temperatuur in huis redelijk constant blijft. Bij een warmtepomp die gebruik maakt van warmte uit de bodem kan er zelfs ook energiezuinig gekoeld worden.

Een warmtepomp heeft ook nadelen. Een warmtepomp heeft een hoge aanschafprijs en neemt meer ruimte in beslag dan een cv-ketel. Daarnaast moet een woning goed geïsoleerd zijn om een warmtepomp toe te kunnen passen. Bij een hybride warmtepomp hoeft een woning minder goed geïsoleerd te zijn, maar ook dan heeft een betere isolatie de voorkeur en op termijn verdwijnt het aardgas. Op de website van milieu centraal is meer hierover te vinden: www.MilieuCentraal.nl.  

9. Is het elektriciteitsnet wel geschikt om van het aardgas te gaan?

Eén van de mogelijke alternatieven voor aardgas is een warmtepomp. Een warmtepomp verbruikt elektriciteit in plaats van gas. Het massaal installeren van warmtepompen brengt uitdagingen met zich mee. Op dit moment is het elektriciteitsnet nog niet overal in Nederland geschikt voor grootschalige inzet van warmtepompen. Vandaar dat de netbeheerders druk bezig zijn de capaciteit te vergroten. 

10. Hoe wordt het tapwater verwarmd?

Uw tapwater (de kraan in de keuken of badkamer) wordt nu in de meeste gevallen met behulp van aardgas of stadsverwarming op temperatuur gebracht. Met de komst van aardgasvrije alternatieven kan tapwater verwarmd worden met behulp van elektriciteit (bijvoorbeeld een (hybride) warmtepomp of boiler), duurzaam gas of stadsverwarming.

11. Wordt geothermie onderzocht?

In de regio zijn aanvragen voor vergunningen gedaan voor het onderzoeken van de potentie van geothermie. Eind 2023 heeft er in Ouder-Amstel een onderzoeksboring plaatsgevonden naar de geschiktheid van de ondergrond voor het eventuele winnen van aardwarmte in de toekomst. Deze onderzoeksboring is door EBN uitgevoerd en geeft mede informatie over de potentie van aardwarmte in een groot gebied (van Amsterdam tot aan Utrecht). De komende maanden vindt data-analyse plaats. 

12. Kan kernenergie een oplossing bieden?

Met behulp van kernenergie kan elektriciteit opgewekt worden. De afvalwarmte kan in theorie worden gebruikt voor een warmtenet. In de praktijk is dat lastig, aangezien kerncentrales omwille van de veiligheid juist ver van dichtbevolkte gebieden worden gebouwd. Transport van warmte over grote afstanden is duur en bovendien gaat daarbij veel warmte daarbij verloren. 
De gemeente gaat niet in op de landelijke discussie of het opwekken van elektra met kernenergie wenselijk is. 

13. Hoe is de warmtetransitie opgenomen in de jaarbegroting?

Voor de wijkuitvoeringsplannen is geld opgenomen in de meerjarenbegroting. Zo kunnen we verder met de warmte- en energietransitie.